Οι περισσότεροι γνωρίζουμε την ανάγκη του οργανισμού για σωματική άσκηση. Διαρκώς ακούμε από διάφορες πηγές -από γιατρούς μέχρι διαφημίσεις- για τα οφέλη της γυμναστικής τόσο για το μυαλό όσο και για το σώμα μας. Εκτός όμως από τα φυσικά οφέλη, η σωματική δραστηριότητα, ειδικά εφόσον γίνεται σε εξωτερικό χώρο, μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της διάθεσης και της συγκέντρωσή μας, καθώς και την ανακούφιση μας από το άγχος.
Ωστόσο σπάνια ακούμε για τη σημασία της σωματικής δραστηριότητας στην ανάπτυξη των παιδιών. Η φυσική άσκηση κατά τη διάρκεια της σχολικής ημέρας, είτε συντελείται σε εσωτερικό είτε σε εξωτερικό χώρο, δημιουργεί κίνητρο και βελτιώνει τα μαθησιακά αποτελέσματα και την κοινωνική ευημερία. Τα διαλείμματα στον προαύλιο χώρο χαρακτηρίζονται εξαιρετικά χρήσιμα, ενώ έχει διαπιστωθεί ότι αναπτύσσουν την ικανότητα των παιδιών να παραμένουν προσηλωμένα στο έργο που επιτυγχάνεται μέσα στην τάξη.
Τα μικρά παιδιά, σε αντίθεση με τους ενήλικες, δεν διαθέτουν την ικανότητα να εστιάζουν την προσοχή τους σε γνωστικές εργασίες, για παρατεταμένες χρονικές περιόδους. Αναπτύσσουν σταδιακά την εν λόγω ιδιότητα, προκειμένου να αφομοιώνουν γνώσεις, να διαμορφώνουν το συναισθηματικό τους κόσμο και φυσικά να ενσωματώνουν κινήσεις απαραίτητες στην καθημερινότητα ενός ανθρώπου, όπως το περπάτημα.
Όταν τα μωρά μαθαίνουν να περπατούν, η συγκεκριμένη προσπάθεια απαιτεί έντονη συγκέντρωση. Γι’αυτό και οι πρώτες απόπειρες θυμίζουν περισσότερο διαδοχικές «ελεγχόμενες πτώσεις» και όχι τόσο βάδισμα. Ωστόσο, λίγους μήνες αργότερα, τα μικρά παιδιά περπατούν και τρέχουν με αξιοζήλευτη ευκολία. Στη συνέχεια και αφού ολοκληρώσουν επιτυχώς το πρώτο στάδιο, όσο αναπτύσσονται ως προς το ύψος και το βάρος τους, διαρκώς έχουν την υποχρέωση να επαναπροσαρμόζονται και να μαθαίνουν τρόπους για να εκτελούν τις μυϊκές τους κινήσεις με το «νέο τους σώμα».
Προηγείται μια διαδικασία μάθησης, κάθε φορά που επιχειρούμε νέες κινήσεις ή καλούμαστε να υπάρξουμε σε ένα νέο περιβάλλον. Η συγκεκριμένη διαδικασία ονομάζεται κιναισθητική μάθηση.
Προκειμένου να επιτευχθεί η κιναισθητική μάθηση, είναι σημαντικό να αντιλαμβανόμαστε τις συνειδητές κινήσεις του σώματός μας, μέσω των αισθητήριων νεύρων στους μύες και τις αρθρώσεις μας. Τα ερεθίσματα που προέρχονται από το εξωτερικό περιβάλλον συνοψίζονται στον όρο «κιναισθητική διέγερση» και δεν αφορούν μόνο τα παιδιά.
Όταν ξεκινάμε ένα νέο χόμπι ή άθλημα, συντελείται η αισθητηριακή κινητική μάθηση, καθώς δοκιμαζόμαστε σε νέες δεξιότητες, αντιδράσεις και αποκρίσεις. Στην αρχή, καταβάλλουμε υπερβολική σκέψη για την παραμικρή κίνηση. Ωστόσο, καθώς περνάει ο καιρός παρατηρούμε ότι δεν χρειάζεται πλέον να εστιάζουμε στις λεπτομέρειες.
Μαθαίνοντας κινούμενοι
Σήμερα γνωρίζουμε ότι η «κινητική διέγερση» επηρεάζει όχι μόνο την κινητική ανάπτυξη και την ανάπτυξη δεξιοτήτων, αλλά και την ακαδημαϊκή απόδοση. Μελέτες έχουν διερευνήσει τα αποτελέσματα τόσο των συστηματικών ασκήσεων όσο και του ελεύθερου χρόνου για παιχνίδι ή του διαλείμματος.
Σε ένα σύνολο περιπτώσεων η σωματική δραστηριότητα βελτίωσε τη συνολική ακαδημαϊκή επίδοση, ενώ αποδείχθηκε ιδιαίτερα αποτελεσματική και στην ενίσχυση των δεξιοτήτων των παιδιών στα μαθηματικά.
Επιστροφή στη χαμένη ευεξία
Παιχνίδι, ανάπτυξη κινητικών δεξιοτήτων και δραστηριότητες στη φύση είναι όλα όσα χρειαζόμαστε, είτε ως άτομα προσχολικής ηλικίας, είτε ως έφηβοι είτε ακόμη και ως ενήλικες. Ομολογουμένως, η πανδημία έθεσε φυσικά εμπόδια σε όλα τα παραπάνω, με επιπτώσεις που ακόμη δεν έχουν γίνει αντιληπτές σε όλη τους την έκταση.
Ο εγκλεισμός και η κοινωνική απομόνωση περιόρισαν τη συνολική μας δραστηριότητα καθιστώντας περίπλοκο τον τρόπο που σχετιζόμαστε με τον κοινωνικό περίγυρο. Άλλωστε, η δραματική επιδείνωση των προβλημάτων ψυχικής υγείας αποτελεί σαφέστατη ένδειξη της ανάγκης αποκατάστασης όλων αυτών των πτυχών της ζωής μας.
Η ψυχοθεραπεία μέσα από την αρμονική συνύπαρξη με τη φύση, συγκαταλέγεται στις πρακτικές βελτίωσης της σωματικής και ψυχικής υγείας. Επομένως, οι υπαίθριες δραστηριότητες, μπορούν να φανούν να ιδιαίτερα χρήσιμες για την αποκατάσταση και τη διατήρηση της ευημερίας μας, ανεξάρτητα από την ηλικία μας. Και δεδομένων των όσων γνωρίζουμε για τα πλεονεκτήματα της σωματικής δραστηριότητας στη διαδικασία εκμάθησης των νεαρών ατόμων, ίσως θα έπρεπε να επενδύσουμε περισσότερο στην παροχή ευκαιριών για φυσική άσκηση στα παιδιά μας.
